Γράφει ο ιατρός κ. Χρήστος Καλαντζής

Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος MSc-PhD

Ο όρος αντισύλληψη αναφέρεται σε μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της εγκυμοσύνης. Οι μέθοδοι αυτοί μπορεί να εφαρμόζονται από τον έναν ή και τους δύο συντρόφους. Όσον αφορά τους λόγους που ένα ζευγάρι επιθυμεί αντισύλληψη, αυτοί μπορεί να είναι αυστηρά προσωπικοί, να αφορούν προβλήματα υγείας, οικογενειακού προγραμματισμού κ.α.

Στην περίπτωση που η μέθοδος αντισύλληψης δεν είναι αναστρέψιμη αλλά μόνιμη, τότε μιλάμε για στείρωση.

Οι κύριες κατηγορίες αντισύλληψης είναι:

>      Φυσικές μέθοδοι

>      Μέθοδοι φραγμού

>      Ορμονικές μέθοδοι

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε πως ο γυναικολόγος εξατομικευμένα θα προτείνει την μέθοδο αντισύλληψης που σας ταιριάζει καθώς η κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα και αντενδείξεις. Σας περιμένω στο ιατρείο μου για να συζητήσουμε μαζί ποια είναι η καταλληλότερη μέθοδος για εσάς.

Ακολουθεί περιγραφή των βασικότερων μεθόδων αντισύλληψης ανά κατηγορία.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Στις φυσικές μεθόδους αντισύλληψης περιλαμβάνονται η διακεκομμένη συνουσία, η αποχή από την επαφή με υπολογισμό των γόνιμων ημερών και ο θηλασμός.

Οι μέθοδοι αυτοί είναι ασφαλείς αλλά δεν παρέχουν υψηλή αποτελεσματικότητα και προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

>      Διακεκομμένη συνουσία

Έτσι ονομάζεται η απόσυρση του συντρόφου πριν από την εκσπερμάτιση. Η μέθοδος λοιπόν αυτή βασίζεται στον άνδρα και θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη πως τα προσπερματικά υγρά είναι και αυτά ικανά να οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη. Αν και είναι μία από τις συχνότερες μεθόδους αντισύλληψης έχει πολύ υψηλά ποσοστά αποτυχίας ενώ έχει φανεί πώς μειώνει την απόλαυση των συντρόφων.

>      Αποφυγή επαφής με βάση τις γόνιμες μέρες

Σε αυτήν την μέθοδο τα ζευγάρια αποφεύγουν τη σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια των γόνιμων ημερών, δηλαδή γύρω από την ωορρηξία. Για τον καθορισμό της χρονικής στιγμής της ωορρηξίας χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι του ημερολογίου, της θερμοκρασίας ή της τραχηλικής βλέννης.

Παράδειγμα υπολογισμού γόνιμων ημερών:

Διάρκεια κύκλου: 29 μέρες { 29– 14 = 15} 15 ± 2 = 13 – 17

Δηλαδή οι γόνιμες μέρες στο παράδειγμα είναι οι 13,14, 15, 16, 17 με ημέρα 1 την πρώτη ημέρα της περιόδου.

>      Θηλασμός

Ο θηλασμός είναι αρκετά αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης για τους πρώτους 6 μήνες μετά τον τοκετό με την προϋπόθεση ότι δεν έχει εμφανιστεί η έμμηνος ρύση αλλά και ο θηλασμός είναι αποκλειστικός. Η μητέρα που θηλάζει θεωρητικά δεν έχει ωορρηξία και έτσι δεν είναι γόνιμη.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΡΑΓΜΟΥ

 >      Προφυλακτικό

Η χρήση προφυλακτικού είναι η μόνη μέθοδος αντισύλληψης που παρέχει ταυτόχρονα προστασία έναντι των περισσότερων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Υπάρχουν 2 τύποι προφυλακτικών:

• το αντρικό και
• το γυναικείο.

Το ανδρικό προφυλακτικό είναι μία από τις δημοφιλέστερες μεθόδους αντισύλληψης, ενώ το γυναικείο τοποθετείται στον κόλπο και δεν χρησιμοποιείται τόσο συχνά.

Στόχος και των 2 τύπων προφυλακτικών είναι να μην έρθει το σπέρμα σε επαφή με το ωάριο.

Όταν το ανδρικό προφυλακτικό χρησιμοποιείται κάθε φορά που έχετε επαφή σωστά, παρέχει 98% αποτελεσματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι μόνο 2 στις 100 γυναίκες θα μείνουν έγκυες μέσα σε ένα χρόνο.

Το κυριότερο μειονέκτημα του προφυλακτικού είναι ότι μπορεί να βγει κατά τη διάρκεια της επαφής ή να σπάσει ειδικά εαν δεν έχει αποθηκευτεί σε κατάλληλες συνθήκες ή όταν χρησιμοποιείται με μη συμβατά λιπαντικά.

>      Διάφραγμα (cup)

Το διάφραγμα μοιάζει με ένα κυκλικό θόλο φτιαγμένο από λεπτή μαλακή σιλικόνη. Εισέρχεται στον κόλπο πριν την επαφή με σκοπό να καλύψει τον τράχηλο της μήτρας με τέτοιον τρόπο ώστε το σπέρμα να μην μπορεί να συναντήσει το ωάριο. Το διάφραγμα όταν χρησιμοποιείται σωστά μαζί με σπερματοκτόνο έχει αποτελεσματικότητα από 92 έως 96%.

ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

>        Αντισυλληπτικά Δισκία

Τα αντισυλληπτικά δισκία αποτελούν τον κυριότερο εκπρόσωπο ορμονικής αντισύλληψης  και είναι σήμερα ιδιαίτερα διαδεδομένα. Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι αντισυλληπτικών δισκίων όμως όλοι περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη.

#        Πώς δρουν τα αντισυλληπτικά δισκία?

Τα αντισυλληπτικά δισκία εμποδίζουν την ωορρηξία και κάνουν πιο παχύρρευστη την τραχηλική βλέννη, με αποτέλεσμα να είναι πιο δύσκολο στο σπέρμα να διεισδύσει. Τέλος, λεπταίνουν το ενδομήτριο έτσι ώστε ακόμα και ένα γονιμοποιημένο ωάριο έχει πολύ μικρότερες πιθανότητες να εμφυτευθεί στη μήτρα.

Η αποτελεσματικότητά τους είναι πάνω από 99% εάν χρησιμοποιούνται σωστά.

#        Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των αντισυλληπτικών δισκίων;

 Μερικά από τα πλεονεκτήματα των αντισυλληπτικών είναι ότι:

• ομαλοποιούν την περίοδο Κάνοντας την πιο ανώδυνη και με λιγότερη αιμορραγία
• μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών και εντέρου
• μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου
• μπορεί να βελτιώσει την ακμή
• προστατεύει από τη φλεγμονώδη νόσο της πυέλου
• μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ινομυωμάτων, και κύστεων των ωοθηκών
• δεν επηρεάζουν την απόλαυση κατά την επαφή

#         Ποια είναι τα μειονεκτήματα των αντισυλληπτικών δισκίων?

Μερικά από τα μειονεκτήματά τους είναι ότι:

• μπορεί κατά την έναρξή τους να προκαλέσουν προσωρινά παρενέργειες όπως πονοκεφάλους, ναυτία,  ευαισθησία στους μαστούς και αλλαγές διάθεσης. Εάν τα συμπτώματα αυτά δεν υποχωρήσουν μετά από κάποιους μήνες ίσως θα πρέπει να δοκιμάσετε διαφορετικό αντισυλληπτικό δισκίο.
• μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση
• δεν προστατεύουν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
• η χρήση τους έχει συσχετιστεί σε ένα μικρό ποσοστό με σχηματισμό θρόμβων και καρκίνου του μαστού ή του τραχήλου. Ωστόσο, 10 χρόνια μετά τη διακοπή των αντισυλληπτικών δισκίων το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του μαστού ή του τραχήλου επιστρέφει στο φυσιολογικό.

ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟ ΣΠΕΙΡΑΜΑ (ΣΠΙΡΑΛ)

Το ενδομήτριo σπείραμα (σπιράλ) είναι μια μικρή συσκευή από πλαστικό σχήματος «Τ» που τοποθετείται μέσα στην μήτρα από το γυναικολόγο.

Υπάρχουν 2 τύποι σπιράλ:

>      Σπιράλ Χαλκού

>      Σπιράλ Λεβονοργεστρέλης

Παρακάτω θα αναφερθούμε στο σπιράλ χαλκού.

#            Πώς λειτουργεί το ενδομήτριο σπιράλ χαλκού?

Το σπιράλ χαλκού προκαλεί μία φλεγμονώδη αντίδραση στην μήτρα δημιουργώντας ένα αφιλόξενο περιβάλλον τόσο για το σπέρμα όσο και για την βλαστοκύστη. Όταν τοποθετηθεί σωστά έχει πάνω από 99% αποτελεσματικότητα και μπορεί να παραμείνει χωρίς αλλαγή για περίπου 5 χρόνια ανάλογα με τον τύπο.

#            Πότε και πώς γίνεται η τοποθέτηση του ενδομήτριου σπιράλ;

Το σπιράλ μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε στιγμή του κύκλου σας με την προϋπόθεση ότι δεν είστε έγκυος. Η αντισύλληψη ξεκίνα άμεσα μετά την τοποθέτηση.

Πριν την τοποθέτηση, ο γυναικολόγος θα ελέγξει το μέγεθος αλλά και την κλίση της μήτρας σας, ενώ είναι καλό να ελεγχθείτε για λοιμώξεις ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Για την τοποθέτηση γίνεται διάνοιξη του κόλπου όμοια με αυτή κατά τη λήψη του τεστ ΠΑΠ και το σπείραμα εισέρχεται με ειδική τεχνική δια μέσου του τραχήλου μέσα στη μήτρα. Επειδή κάποιες φορές μπορεί να προκληθεί ενόχληση κατά την τοποθέτηση, συνήθως προτιμάται η χρήση αναισθητικού ή μέθης.

 #            Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του ενδομητρίου σπιράλ?

+        Πλεονεκτήματα:

• παρέχει διαρκή αντισύλληψη για περίπου 5 χρόνια χωρίς να χρειαστεί αλλαγή
• είναι αποτελεσματικό αμέσως μετά την τοποθέτηση
• έχει ελάχιστες αντενδείξεις
• είναι ασφαλές ενώ θηλάζετε
• η δράση του είναι άμεσα αναστρέψιμη δηλαδή μπορεί να μείνετε έγκυος αμέσως μετά την αφαίρεσή του
• δεν επηρεάζεται από άλλα φάρμακα που τυχόν λαμβάνετε
• δεν επηρεάζει την επαφή

-        Μειονεκτήματα:

• τους πρώτους μήνες μετά την τοποθέτηση μπορεί να έχετε πιο βαριά περίοδο που διαρκεί λίγο περισσότερο. Αυτό βέβαια θα βελτιωθεί σύντομα.
• δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
• σε σπάνιες περιπτώσεις κατά την τοποθέτηση μπορεί να προκληθεί λοίμωξη
• ένας πολύ μικρός αριθμός γυναικών αποφασίζει την αφαίρεσή του λόγω ενόχλησης