Η εμμηνόπαυση είναι ένα φυσιολογικό στάδιο στη ζωή μιας γυναίκας. Είναι η στιγμή που η έμμηνος ρύση σταματά καθώς οι ωοθήκες μειώνουν συνεχώς την παραγωγή οιστρογόνων ενώ ταυτόχρονα διακόπτεται και η ωορρηξία.

Ποια είναι η διαφορά εμμηνόπαυσης και περιεμμηνόπαυσης?

Για να πούμε πως μια γυναίκα έχει μπει επίσημα στην εμμηνόπαυση θα πρέπει να μην έχει έμμηνο ρύση για ένα χρόνο.

Το χρονικό διάστημα πριν από αυτήν την τελευταία περίοδο κατά το οποίο τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν διαρκώς ονομάζεται περιεμμηνόπαυση. Το στάδιο αυτό μπορεί να κρατήσει από μερικούς μήνες έως μερικά χρόνια.

Οι περισσότερες γυναίκες θα μπουν στην εμμηνόπαυση μεταξύ 45 και 55 με το μέσο όρο να είναι τα 51 έτη.

Μερικές φορές η εμμηνόπαυση μπορεί να επέλθει νωρίτερα. Εάν αυτό συμβεί πριν την ηλικία των 40 ετών τότε ονομάζεται πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.

Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

Κάθε γυναίκα βιώνει την εμμηνόπαυση διαφορετικά.

Μερικές γυναίκες κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης ή της εμμηνόπαυσης θα αντιμετωπίσουν μόνο ένα ή δύο από τα συμπτώματα και τα οποία μπορεί να είναι ήπια.

Κάποιες άλλες, θα έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωή τους και θα χρειαστούν βοήθεια. 

> Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

• Εξάψεις (hot flushes)
• Νυχτερινές εφιδρώσεις που συνήθως ακολουθούνται από αίσθημα ψύχους
• Κολπική ξηρότητα
• Eλαττωμένη ερωτική διάθεση
• Μυοσκελετικοί πόνοι
• Αίσθημα κόπωσης
• Διαταραχές περιόδου
• Αϋπνία
• Διαταραχές συγκέντρωσης

Ποιες είναι οι επιλογές μου για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης;

Μερικές γυναίκες επιλέγουν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μόνες τους χωρίς να λάβουν ειδική αγωγή ενώ άλλες προτιμούν τη λήψη ειδικής θεραπείας για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων περιλαμβάνουν:

• τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης,
• αλλαγές στον τρόπο ζωής και
• άλλες εναλλακτικές θεραπείες

> Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης είναι η πιο συχνά συνταγογραφούμενη αγωγή για την θεραπεία των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων.

Βοηθάει στην αποκατάσταση των επιπέδων οιστρογόνων η οποία μειώνεται λόγω της εμμηνόπαυσης. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί να λάβετε και άλλες ορμόνες όπως προγεσταγόνα και τεστοστερόνη τα οποία επίσης ο οργανισμός σας σταμάτησε να παράγει.

Πριν την έναρξη της αγωγής ο γυναικολόγος θα πρέπει να συζητήσει μαζί σας τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους από τη θεραπεία της ορμονικής υποκατάστασης. Η συζήτηση αυτή θα αφορά τόσο τα βραχυπρόθεσμα όσο και τα μακροπρόθεσμα οφέλη αλλά και ρίσκα για την υγεία σας.

> Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Η μείωση της καφεΐνης και του αλκοόλ ίσως βοηθήσει στη βελτίωση των εξάψεων και των νυχτερινών εφιδρώσεων. Επίσης, η τακτική αερόβια άσκηση όπως το τρέξιμο και το κολύμπι αλλά και η άσκηση χαμηλής έντασης όπως η γιόγκα έχει φανεί ότι βοηθούν επίσης.

> Εναλλακτικές θεραπείες

Πολλές γυναίκες δεν επιλέγουν τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης για την αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω του οικογενειακού τους ιστορικού είτε επειδή ανησυχούν για την ασφάλεια ή τις παρενέργειες της θεραπείας.

Σε αυτές τις γυναίκες μπορεί να προταθούν εναλλακτικές θεραπείες:

• Φυτά όπως το βάλσαμο, το τσιμιτσιφούγκα (black cohosh) και οι ισοφλαβόνες μπορεί να βοηθήσουν ένα ποσοστό γυναικών στην μείωση των εξάψεων και των νυχτερινών εφιδρώσεων. Ωστόσο, η ασφάλεια λήψης αυτών των σκευασμάτων είναι αβέβαιη και ίσως υπάρχει αλληλεπίδραση με άλλη αγωγή που λαμβάνετε. Πάντα θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας πριν λάβετε τέτοια αγωγή.
• Άλλες εναλλακτικές θεραπείες όπως ο βελονισμός και η ομοιοπαθητική ίσως βοηθήσουν μερικές γυναίκες, απαιτείται όμως περισσότερη έρευνα για τη μελέτη της αποτελεσματικότητάς τους.
• Τέλος, στις γυναίκες που διακατέχονται από άγχος και χαμηλή διάθεση σχετιζόμενα με την εμμηνόπαυση μπορεί να προταθεί η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης;

Ο τύπος θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης που θα λάβετε εξαρτάται από το εαν έχετε ή όχι αφαιρέσει τη μήτρα σας αλλά και από το εαν βρίσκεστε στην περι εμμηνόπαυση ή στην εμμηνόπαυση.

{Εάν έχετε μήτρα} τότε προτείνεται να λάβετε συνδυασμό οιστρογόνων και προγεσταγόνου καθώς η λήψη μόνο οιστρογόνων προκαλεί μεγάλη πάχυνση του ενδομητρίου και μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγίες. Προσθέτοντας το προγεσταγόνο αυτό αποτρέπεται.

Στην περίπτωση πού χρειάζεται να ξεκινήσετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης πριν μπείτε στην εμμηνόπαυση και έχουν περάσει λιγότερο από 12 μήνες από την τελευταία σας περίοδο τότε μπορείτε να λάβετε το συνδυασμό οιστρογόνων-προγεσταγόνου κυκλικά. Αυτό σας δίνει τη δυνατότητα να έχετε κανονικά έμμηνο ρύση.

Εάν ξεκινήσετε τη συνδυασμένη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μετά τους 12 μήνες από την τελευταία σας περίοδο θα σας χορηγηθεί συνεχής θεραπεία έτσι ώστε δεν θα εμφανίζεται περίοδο.

Εάν έχετε υποβληθεί στο παρελθόν σε υστερεκτομή δηλαδή έχετε αφαιρέσει τη μήτρα σας τότε η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης θα περιλαμβάνει μόνο οιστρογόνα.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης;

>      Είναι πολύ αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση των εξάψεων αλλά και άλλων συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση.

>      Μπορεί να βελτιώσει τη σεξουαλική επιθυμία και να μειώσει την κολπική ξηρότητα.

>      Εμποδίζει την εξέλιξη της οστεοπόρωσης.

Ποιος είναι ο έλεγχος που πρέπει να κάνει μία γυναίκα στην εμμηνόπαυση?

Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος είναι επιβεβλημένος.

Κάθε γυναίκα πρέπει μία φορά τον χρόνο να υποβάλλεται σε Τεστ Παπανικολάου και σε διακολπικό υπερηχογράφημα. Απαραίτητος είναι και ο έλεγχος του μαστού με ψηλάφηση από ειδικό και μαστογραφία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει να γίνεται και υπερηχογράφημα μαστού.

Η μέτρηση οστικής πυκνότητας πρέπει να γίνεται για πρώτη φορά στην φάση της περι-εμμηνόπαυσης και να επαναλαμβάνεται ετησίως.

Απαραίτητος είναι και ένας γενικότερος έλεγχος της υγείας που περιλαμβάνει αιματολογικές εξετάσεις για σάκχαρο, τη θυρεοειδική λειτουργία, τη μέτρηση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων που πρέπει να συμπληρώνεται από καρδιολογικό έλεγχο.