Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση όπου ιστός παρόμοιος με αυτόν του ενδομητρίου βρίσκεται εκτός της μήτρας και συνήθως στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες. Επίσης μπορεί να εντοπίζεται στην ουροδόχο κύστη, το έντερο, τον κόλπο ή το ορθό.

Είναι αρκετά συχνή κατάσταση που επηρεάζει περίπου 1 στις 10 γυναίκες κυρίως κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία. Η ενδομητρίωση μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο τόσο στη σωματική όσο και συναισθηματική κατάσταση της γυναίκας επηρεάζοντας πολλές φορές ακόμα και την καθημερινότητά της. Είναι πιο πιθανό να εμφανίσετε ενδομητρίωση εάν είχε η μητέρα ή αδερφή σας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα.

Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο κατά την περίοδο
• Μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο
• Πόνο χαμηλά στην κοιλιά, την πύελο ή τη μέση
• Πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή
• Αιμορραγία μεταξύ των περιόδων
• Υπογονιμότητα

Σε κάθε γυναίκα, ο εντοπισμός, η ένταση και η διάρκεια του πόνου διαφέρουν. Από την άλλη, κάποιες γυναίκες δεν νιώθουν καθόλου πόνο.

Άλλα πιο σπάνια συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι:

• ενόχληση κατά την ούρηση
• αιμορραγία κατά την κένωση
• στένωση του αυλού του εντέρου (όταν ο ιστός ενδομητρίωσης βρίσκεται εντός του εντέρου)
• εμφάνιση αίματος με το βήχα (στην εξαιρετικά σπάνια περίπτωση να υπάρχει ενδομητρίωση στους πνεύμονες)

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων εξαρτάται κυρίως από τη θέση και το μέγεθος των εστιών ενδομητρίωσης.

Τι προκαλεί την ενδομητρίωση;

Το ακριβές αίτιο της ενδομητρίωσης είναι άγνωστο. Ωστόσο μέχρι σήμερα έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες όπως:

·      Παλίνδρομη έμμηνος ρύση: συμβαίνει όταν το ενδομήτριο δεν απομακρύνεται πλήρως με την περίοδο αλλά ένα μέρος του παλινδρομεί μέσω των σαλπίγγων στην πύελο και προσκολλάται σε διάφορα όργανα. Πιστεύετε πως αν και η έμμηνος ρύση παλινδρομεί συχνά,  οι περισσότερες γυναίκες είναι ικανές να απομακρύνουν τον ιστό αυτό φυσικά χωρίς να τους προκαλέσει κάποιο πρόβλημα.

·      Γενετική προδιάθεση

Η  ενδομητρίωση εμφανίζεται σπάνια σε γυναίκες αφρικανικής καταγωγής και συχνότερα στις Ασιάτισσες και Καυκάσιες. Πιστεύεται λοιπόν πως κάποιες φορές μπορεί να είναι κληρονομική.

·      Διασπορά μέσω αγγείων και λεμφαγγείων.

Αν και μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστο το πώς ιστός ενδομητρίωσης εισέρχεται στα αγγεία ή στα λεμφαγγεία, αυτή η θεωρία μπορεί να εξηγήσει το πως έχει ανευρεθεί ενδομητρίωση σε απομακρυσμένα όργανα.

·      Δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού.

Υπάρχει το ενδεχόμενο το ανοσοποιητικό σύστημα ορισμένων γυναικών να μην λειτουργεί αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης.

·      Περιβαλλοντικά αίτια (τοξίνες όπως οι διοξίνες)

·      Μεταπλασία. Έτσι ονομάζεται η διαδικασία κατά την οποία ένας τύπος κυττάρου αλλάζει σε άλλον και προσαρμόζονται στο περιβάλλον.

Πώς διαγιγνώσκεται η ενδομητρίωση;

Η ενδομητρίωση μπορεί να διαγνωστεί με βεβαιότητα μόνο με λαπαροσκόπηση.

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης με βάση το ιστορικό ή απεικονιστικές εξετάσεις μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Αυτό συμβαίνει επειδή τα συμπτώματά της ποικίλλουν πολύ και πολλά από αυτά μοιάζουν με εκείνα άλλων νοσημάτων όπως του ευερέθιστου εντέρου ή της φλεγμονώδης νόσου της πυέλου (PID).

Από την άλλη κάποιες γυναίκες μπορεί είναι τελείως ασυμπτωματικές.

Πώς αντιμετωπίζεται η ενδομητρίωση;

Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι πολύ δύσκολη.

Στόχος της θεραπείας είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην επηρεάζουν την καθημερινότητα των γυναικών. Έτσι, μπορεί να δοθεί αγωγή για την ανακούφιση από τον πόνο, την επιβράδυνση της εξέλιξής της και τη βελτίωση της γονιμότητας. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν παυσίπονα, ορμονική θεραπεία ή χειρουργείο.

Ορμονική θεραπεία

Στόχος της ορμονικής θεραπείας είναι να μειώσει ή και να σταματήσει την ωορρηξία. Η μειωμένη ορμονική διέγερση δίνει τη δυνατότητα στην ενδομητρίωση να συρρικνωθεί.

Μερικές ορμονικές θεραπείες προσφέρουν αντισύλληψη και περιλαμβάνουν τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία, το ενδομητρικό σπείραμα Mirena και τα προγεσταγόνα. Άλλη διαθέσιμη ορμονική θεραπεία είναι οι αγωνιστές GnRH. Είναι πολύ αποτελεσματική θεραπεία που μπορεί όμως να προκαλέσει εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα όπως εξάψεις, ενώ η μακροχρόνια χρήση οδηγεί στη μείωση της οστικής πυκνότητας. Για την μείωση των παρενεργειών μπορεί να σας χορηγηθεί “add-back” θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Το χειρουργείο χρησιμοποιείται για την αφαίρεση ή την καταστροφή περιοχών με ιστό ενδομητρίωσης. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων αλλά και της γονιμότητας. Ο τύπος του χειρουργείου που θα επιλεγεί για εσάς εξαρτάται από το πού βρίσκεται η ενδομητρίωση και το ατομικό σας ιστορικό. Η επέμβαση μπορεί να είναι λαπαροσκοπικά ή ανοιχτά με λαπαροτομία.

Ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για εμένα?

Ο γυναικολόγος είναι ο κατάλληλος ιατρός θα για να συζητήσετε μαζί του όλες τις θεραπευτικές επιλογές καθώς και τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα τους.

Για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για εσάς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη:

• η ηλικία σας
• το βασικό σας σύμπτωμα (πόνος ή δυσκολία στο να μείνετε έγκυος)
• εάν επιθυμείτε μια εγκυμοσύνη στο μέλλον (μερικές θεραπείες δεν σας επιτρέπουν να μείνετε έγκυος)
• εάν έχετε λάβει στο παρελθόν κάποια θεραπεία

Εάν τα συμπτώματά σας είναι ήπια και δεν έχετε πρόβλημα υπογονιμότητας τότε ίσως δεν είναι αναγκαίο να λάβετε θεραπεία.

Σε περίπου 1/3 των περιπτώσεων η ενδομητρίωση μπορεί να βελτιωθεί με το πέρας του χρόνου μόνη της χωρίς θεραπεία. Επίσης, μπορείτε να παρακολουθείτε τα συμπτώματά στην πορεία του χρόνου και σε συνεννόηση με τον γυναικολόγο σας να λάβετε θεραπεία όταν αυτά χειροτερέψουν και αρχίσουν να επηρεάζουν την καθημερινότητά σας.